Kościoły i Cerkwie

Cechą wyróżniającą Gminę Bukowsko, jest wielonarodowe dziedzictwo kulturowe i materialne. Nasza gmina bogata jest w ślady po mieszkańcach narodowości rusińskiej, łemkowskiej i żydowskiej, którzy niegdyś żyli tu i tworzyli naszą państwowość.

Do dzisiaj pozostały w krajobrazie kulturowym zagubione w leśnych ostępach cmentarze i kirkuty oraz ruiny dawnych cerkwi w Nagórzanach i Płonnej, dzwonnica cerkiewna w Woli Sękowej i Płonnej oraz liczne kapliczki, krzyże przydrożne. Jedyna cerkiew grekokatolicka zachowała się w Wolicy, zaadoptowana na kościół rzymskokatolicki.

Kościoły

• Kościół Parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Bukowsku, wraz z zabytkowym wyposażeniem - świątynia w stylu neogotyckim została wybudowana w latach 1882–1886 w miejscu starego drewnianego kościoła.

• Kościół neogotycki pw. Wszystkich Świętych w Dudyńcach, wraz z zabytkowym wyposażeniem - dwudziestometrowa nawa główna świątyni zakończona jes wielobocznym prezbiterium o powierzchni 45 m2. na betonowy chór wsparty na arkadach prowadzą spiralne schody.

• Kościół barokowy w Nowotańcu, wraz z zabytkowym wyposażeniem- rzymskokatolicka parafia z siedzibą w Nowotańcu, dekanat sanocki, w archidiecezji przemyskiej, istniejąca od 1375 Parafia funkcjonuje w kościele św. Mikołaja.

• Współcześnie budowany kościół w Woli Sękowej- kościół parafialny pw. św. Mikołaja jest wzmiankowany od 1424 roku

• Współcześnie budowany kościół w Zboiskach, stary miejscowy kościół uległ spaleniu podczas działań wojennych, w miejsce starego został wybudowany obecny

• Dom Modlitwy Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej w Woli Piotrowej, zbudowany w latach 70 tych, kościół protestancki

CERKWIE 

Cerkiew grekokatolicka w Wolicy - zaadoptowana na kościół rzymskokatolicki

fot. Józef Pałacki

Ruiny cerkwi greckokatolickiej p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Nagórzanach 

Mapka

fot. Mieczysław Czytajło

Wersja dzwiękowa 

Cerkiew została wybudowana w 1848 r. i erygowana w 1861 r. przez fundatora Włodzimierza Poźniaka, patrona tytularnego i kolatora cerkwi oraz właściciela wsi Nowotaniec. Legenda mówi, że cerkiew pierwotnie miała stanąć w Woli Jaworowej, ale woły ciągnące materiał na budowę, zatrzymały się w tym miejscu,  na tej górce w Nagórzanach.  Pomimo poganiania, nie mogły ruszyć z miejsca, uklękły na przednich nogach i tak już zostały. Przyjęto wówczas, że to miejsce święte i tu postanowiono wybudować nową świątynię. Dlatego cerkiew służyła głównie jako świątynia dla wiernych z Woli Jaworowej.
Była to budowla orientowana, jednoprzestrzenna, na planie prostokąta, murowana z kamienia polnego na zaprawie wapiennej, pierwotnie otynkowana na zewnątrz i w środku. Ceglane węgary okien i nadproża okien i drzwi przesklepione są odcinkowo i rozglifione do wewnątrz. Budowla wzniesiona w stylu klasycyzmu józefińskiego. Cerkiew zbudowana jest na rzucie prostokątnym. Od wschodu zamknięta jest absydą o trójbocznym kształcie z zewnątrz i cylindrycznym wewnątrz. Bryła jest prosta i zwarta o jednolitej wysokości murów. Z zewnątrz dostrzegalne są ślady podziałów ramowych. Od zachodniej strony był oszalowany przedsionek tzw. babiniec, o konstrukcji słupowej. Do wnętrza prowadziły drewniane drzwi o konstrukcji klepkowej. Wewnątrz, nad nawą, znajdował się płaski strop, pokryty niebieskim materiałem, z przedstawionymi scenami biblijnymi. Prezbiterium zostało wydzielone ikonostasem, za którym znajdował się kamienny ołtarz, zwieńczony rzeźbionym, drewnianym cyborium, pomalowanym na ciemnoniebiesko i ozdobionym od wewnątrz złotymi gwiazdami. Całość wykończona była drewnianymi frędzlami. Po drugiej stronie, nad wejściem, znajdował się drewniany chór, na który od strony południowej prowadziły schody. Z chóru można było wejść na strych cerkwi. Portal, od strony zachodniej do nawy prostokątny, z wyciętym ozdobnie  nadprożem,  z motywem „oślego grzbietu”, sygnowany datą 1861 r.

Przy ścianie północnej od strony babińca zachowały się schody kamienne z żelazną kutą balustradą, prowadzące do krypty. W krypcie o sklepieniu beczkowym lub odcinkowym znajdują prochy fundatora i członków jego rodziny. Pomnik fundatora znajdował się po lewej stronie cerkwi, ogrodzony żeliwnym ażurowym płotkiem. 
Dach pierwotnie był dwuspadowy, nad prezbiterium wielopołaciowy. Pokrycie dachowe typu kalenicowego, wykonane było z gontu i blachy. Na dachu znajdowała się wieżyczka na sygnaturkę, o konstrukcji słupowej, zwieńczona ośmioboczną, baniastą latarnią. 
W 1902 r. cerkiew była remontowana, ale po roku 1947, w czasach komunistycznych, popadła w ruinę. Po 1944 r. nastąpiła konwersja (przejście) wyznania z obrządku greckokatolickiego na łaciński. Do roku 1965 przed wejściem głównym do cerkwi stała parawanowa, kamienna dzwonnica, która została zburzona, a materiał wykorzystany do budowy pomnika z okazji 600-lecia Nowotańca. Zakusy ówczesnych komunistycznych aktywistów i władz do rozbiórki samej cerkwi, spotkały się jednak ze zdecydowanym sprzeciwem mieszkańców. Część wyposażenia świątyni bezpowrotnie zaginęła, część znajduje się w nowotanieckim kościele, a kilka najstarszych, w tym XVI- wieczna ikona w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Wokół pozostałości po cerkwi, na cmentarzu grzebalnym zachowało się jeszcze kilka kamiennych nagrobków. Ostatnie pochówki na nagórzańskim cmentarzu miały miejsce w 1946 roku.

Ruiny cerkwi w Płonnej 

fot. Robert Neuman

Dzwonnica cerkiewna w Woli Sękowej