Karlików

Wieś wymieniona pierwszy raz jako Karlykow w 1483 roku. Właścicielami byli Mikołaj, Seweryn Zebryd, Jan i Józef bracia rodzeni z Tarnawy. Nazwa wsi pochodzi od nazwy osobowej Karla albo określenia karlik (karzełek).

W roku 1529 jej właścicielem był Mikołaj Herburt Odnowski. Później wieś wchodziła w skład dóbr Ossolińskich i Stadnickich. W XIX wieku wieś należała do Katarzyny z Bołoz–Antoniewiczów Romaszkanowej, żony Piotra Romaszkana, od której, w 1832 roku kupili ją Wiktor i Łucja z Ostaszewskich Gniewoszowie. Pod koniec XIX wieku jako dziedzica tutejszego majątku wymieniono Feliksa z Oleksowa Gniewosza. W roku 1840 Łucja Gniewosz ufundowała bogato zdobioną cerkiew p.w. Błogosławionej Dziewicy Marii Paraskiewy. Od 1867 roku miejscowość w gminie Bukowsko w powiecie sanockim. W roku 1916 Wiktor Gniewosz, syn Feliksa, odsprzedał wieś Eustachemu Ścibor-Rylskiemu. 

Greckokatolicka cerkiew parafialna św. Paraskiewy (zbudowana w 1840, spalona w 1946) źródło: www. wikipedia.pl

Mieszkańców tej miejscowości nie omijały także niszczycielskie hordy tatarskie, napady węgierskich tołhajów, czy kataklizmy różnych epidemii i głodu, jednak największe zniszczenia niosły ze sobą działania wojenne. Czas I wojny światowej zapisał się krwawo w historii tych terenów, gdzie przesuwała się linia frontu walczących wojsk rosyjskich i austriackich. Walki toczyły się od listopada 1914 roku do maja 1915 roku. W okresie międzywojennym w listopadzie 1918 roku za sprawą proboszcza greckokatolickiego z Wisłoka Wielkiego o. Pantalejmona Szpyłki, ponad trzydzieści wsi zgłosiło chęć przyłączenia do Zachodnio Ukraińskiej Republiki Ludowej, tworząc tzw. Republikę Komańczańską. Akces do państwa ukraińskiego zgłosiły m.in. wsie Karlików, Płonna i Przybyszów. Napięta sytuacja została ostatecznie rozwiązana w 1919 roku dzięki ofensywie polskich sił policyjno-wojskowych. Po 1944 roku miejscową ludność ukraińską wysiedlono na Ziemie Odzyskane. We wrześniu 1944 roku na przyległych wzgórzach toczyły się ciężkie walki między oddziałami AK i niemieckimi (SS), zakończone zdobyciem wsi przez Polaków 18 września 1944r. W 1946 roku toczyły się tu walki pomiędzy oddziałem „Stiacha” UPA a 34 pułkiem piechoty Wojska Polskiego. W trakcie walk zginął współpracujący z UPA ksiądz greckokatolicki Aleksander Malarczyk, uległa zniszczeniu część zabudowań oraz wiele ukrytych na terenie wsi schronów UPA. W latach 1944 – 1946 mieszkańców Karlikowa dotknęły przesiedlenia na Ukrainę, a w kwietniu 1947 roku wysiedlenia Rusinów i rodzin mieszanych na Ziemie Odzyskane w ramach akcji „Wisła”. Dziś w miejscu po cerkwi (cerkwiska) z XIX wieku stoi „stara owczarnia” i tylko otulony drzewami cmentarz zachował nieliczne nagrobki, stanowiące jedyny ślad długiej i zapewne bogatej, aczkolwiek mniej znanej historii tej miejscowości.

Obecnie na cmentarzu znajdującym się przy drodze wojewódzkiej prowadzącej w kierunku Komańczy możemy podziwiać kunszt dawnych kamieniarzy. Na nim też znajduje się mogiła pomordowanych w 1946 roku. Mieszkańcy wsi przed wysiedleniem usypali na mogile pomordowanych kopiec - przetrwał on do dzisiaj, chociaż osoba nie znająca historii wsi może nie poznać w nim kurhanu ku czci ofiar...

Opustoszała wieś po 1950 roku stała się siedzibą Państwowego Gospodarstwa Rolnego, wchodzącego w skład Zespołu PGR Szczawne, Karlików, Płonna. W pierwszych latach działalności PGR w Karlikowie, produkcja opierała się na hodowli bydła i owiec, a w późniejszym okresie (1980 r.) tylko bydła w ilości 1400 szt. W 1991 roku decyzją władz państwowych PGR także został rozwiązany. Wieś ponownie zaludnili osadnicy polscy, m.in. z Kramarzówki koło Pruchnika w powiecie jarosławskim.
Obecnie Karlików najczęściej kojarzony jest z nieistniejącym już wyciągiem narciarskim, (wybudowanym w 1989 roku przez „Autosan” w Sanoku), który w sezonie zimowym ściągał rzesze narciarzy.