Koła Gospodyń Wiejskich
W ramach projektu „Festiwal Kultury w Gminie Bukowsko” dofinansowanego z Programu Kultura - Interwencje 2021 ze środków finansowych Narodowego Centrum Kultury, Towarzysto Przyjaciół Ziemi Bukowskiej wydało publikację prezentującą dziedzictwo kulinarne Gminy Bukowsko. Powstała publikacja jest próbą udokumentowania naszego dziedzictwa kulinarnego, jednej z dziedzin Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, z którego czerpiemy w życiu codziennym.
"Dziedzictwo kulinarne Gminy Bukowsko"
Większość potraw i napojów regionalnych ulega ciągłej ewolucji. Są jednak i takie potrawy, które, pomimo nieustannych zmian wokół nas, nie uległy obowiązującym trendom i nadal są wytwarzane według dawnych przepisów, a przede wszystkim – wciąż tak samo dobrze smakują. To są jedne z największych skarbów dziedzictwa narodowego, przechowywane i kultywowane przez współczesne strażniczki tradycji – kobiety z Kół Gospodyń Wiejskich i innych stowarzyszeń kobiecych na polskiej wsi.
Obecnie na terenie Gminy Bukowsko aktywnie działa 8 kobiecych organizacji, które stanowią integralną część tradycji i kultury. Należą do nich nie tylko babcie i mamy, ale również córki i wnuczki. Dzięki mądrym, zaradnym i zdolnym Paniom z Kół Gospodyń Wiejskich poznajemy smak, zapach i wyjątkowy charakter naszego regionu. Smakując tradycyjnej lokalnej kuchni dotykamy prawdziwej, barwnej kultury wciąż żywej na terenie naszej gminy.
Koło Gospodyń Wiejskich "Bukowianki" z Bukowska
Koło Gospodyń Wiejskich działało w Bukowsku już w czasach PRL-u, ale w latach 90’ jego działalność wygasła. Pomysł reaktywacji Koła pod nazwą Bukowianki pojawił w 2018 r., kiedy to stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego. W chwili obecnej liczy 31 kobiet. Są to kobiety w wieku od 40-70 lat.
Panie spotykają się regularnie w Sali Remizy Strażackiej w Bukowsku, którą oddają im do dyspozycji druhowie OSP. Podczas cotygodniowych spotkań, szczególnie w okresie przedświątecznym tworzą piękne rękodzieło: bombki na choinki do kościoła, pisanki do koszyka wielkanocnego itp.
Mimo, że cała inicjatywa rozpoczęła się od aktywności wokół wiejskich ogródków, obecne działania „Bukowianek” wiążą się z kulinariami. Na podstawie dawnych przepisów swoich mam i babć Koło zaczęło reaktywować dawno zapomniane potrawy. Choć kultywowanie tradycji kulinarnych jest dla Pań z Koła niezwykle ważne, wprowadzają do każdego z nich coś od siebie. Członkinie Koła ze swoimi potrawami biorą udział w licznych festiwalach i imprezach kulinarnych i odnoszą wiele sukcesów, również na wojewódzkim poziomie. Na swoim koncie mają już spore osiągnięcia, otrzymały nagrody m.in. za wołowinę w sosie ogórkowym, królika w warzywach.
Panie biorą czynny udział w imprezach promocyjnych w powiecie oraz same organizują wydarzenia na terenie własnego sołectwa: Dzień Seniora, Dzień Rodziny, Otwarcie Klubu Seniora w Tokarni, Dzień Wojska Polskiego, Wigilia dla osób samotnych, poczęstunek dla Pielgrzymów idących z Komańczy do Częstochowy.
Bukowianki starają się również aktywnie spędzać czas, organizując wycieczki, wyjazdy do kina, teatru, na basen. Odwiedziły już wspólnie Łańcut, Węgry, Słowację oraz Włochy.
Struktura KGW Bukowianki
Lucyna Klimek – przewodnicząca
Janina Kseniak- zastępca przewodniczącej
Ewa Marczak- skarbnik
Koło Gospodyń Wiejskich w Nadolanach
Z przekazu najstarszych mieszkańców Nadolan wynika, że jeszcze przed wojną Wincentyna Żmigrodzka (z.d. Pawiak) wraz z Anną Kwarciak (Szatkowską) założyły Koło Gospodyń Wiejskich w Nadolanach. Spotkania odbywały się w domach prywatnych, przy okazji skubania pierza, czy przędzenia wełny na kołowrotkach. Pierwsze ich działania dotyczyły między innymi organizacji opieki nad dziećmi w okresie żniw, potańcówek i samokształcenia. Członkinie brały czynny udział w kursie prowadzenia ogródków warzywnych.
Wojna przerwała działalność koła, dopiero w styczniu 1964r. doszło do wznowienia jego działania. Przewodnim zadaniem, jakie postawiła sobie organizacja było uświadomienie kobiet i stworzenie im dogodnych warunków do rozwoju. Oficjalne reaktywowanie koła w obecnej postaci, nastąpiło 6 marca 2016 roku. Podczas uroczystości seniorka Janina Pałuk została udekorowana medalem „Order Serca – Matkom Wsi” a 27 członkiń KGW otrzymało „Jubileuszowe Honorowe Dyplomy Uznania z okazji 150 Lat Działalności Kół Gospodyń Wiejskich na Ziemiach Polskich”.
Obecnie działające koło skupia 34 osoby. Panie uświetniają swoimi potrawami i pozytywnym usposobieniem Dzień Kobiet lub opłatek dla seniorów, bo właśnie humor jest specjalnością koła z Nadolanach. Członkinie znane są w okolicy ze swoich kabaretowych zdolności, dlatego prezentują swoje skecze także w okolicznych miejscowościach. Ich silny temperament urozmaica kulturalny krajobraz gminy Bukowsko. Same również od lat organizują Święto Ziemniaka, które na stałe wpisało się już w kalendarz imprez gminnych.
Zarówno działalność na scenie jak i w kuchni ma na celu kultywowanie tradycji, dlatego specjalnością KGW z Nadolan są regionalne potrawy, które członkinie odtwarzają w oparciu o swoje wspomnienia. Biorą udział rokrocznie w kulinarnych konkursach regionalnych i wojewódzkich, zdobywając nagrody m.in. w kategorii produktów zbożowych czy certyfikat pieczenia chleba. Panie realizują również z sukcesem projekty rękodzielnicze. Zdobyły zaszczytne I miejsce za najpiękniejszą kompozycję florystyczną na 100-lecie Niepodległości podczas XIII Jesiennej Giełdy Ogrodniczej w Boguchwale.
Koło Gospodyń Wiejskich „Nagórzanki” w Nagórzanach
KGW w Nagórzanach powołane było do życia w latach 60-tych. Natomiast KGW „Nagórzanki” w Nagórzanach reaktywowało swoją działalność w 2018 roku. Obecnie liczy 32 panie – nowe pokolenie w dużym przedziale wiekowym i statusie zawodowym od osób startujących zawodowo do osób w wieku emerytalnym. Siedzibą Koła oraz miejscem jego spotkań jest Dom Ludowy w Nagórzanach. Koło podejmowało wiele inicjatyw mających na celu integrację środowiska wiejskiego, pielęgnację tradycji i lokalnych potraw. Bardzo owocna współpraca z sołectwem wsi Nagórzany oraz druhami Ochotniczej Straży Pożarnej przynosi wymierne korzyści poprzez wspólną organizację imprez kulturalnych np. Dnia Kobiet, zabaw dla dzieci, wycieczek krajoznawczych, zabaw i festynów tanecznych w lokalnej Altanie ogrodowej. W okresie zimowym organizowane są kuligi saneczkowe z udziałem dzieci zakończone wspólnymi ogniskami i pieczeniem kiełbasy. Członkinie Koła z dumą występowały na dożynkach gminnych, okolicznościowych imprezach rolniczych podtrzymując tradycję przygotowania wieńca dożynkowego oraz prezentując lokalne produkty żywnościowe. Inspiracją reaktywowania KGW „Nagórzanki” było dążenie Wójta Gminy w Bukowsku, aby w każdej wsi takie Koło działało, skąd otrzymuje wsparcie finansowe oraz merytoryczne ze strony urzędu gminy.
Misterny wieniec zrobiony własnoręcznie z wielkim poświęceniem członkiń koła Nagórzany, zdobył I miejsce w konkursie gminnym na Najładniejszy wieniec dożynkowy podczas Dożynek w 2021r.
Koło Gospodyń Wiejskich w Nowotańcu
„Połączenie sił - to początek. Pozostanie razem - to postęp. Wspólna praca - to sukces " (Henry Ford)
Reaktywacja KGW w Nowotańcu miała miejsce w 2016 r. Początkiem kwietnia odbyła się uroczysta inauguracja działalności, na którą przybyli licznie zaproszeni goście. Na przestrzeni ostatnich lat panie z Koła organizowały wiele imprez integracyjnych dla mieszkańców sołectwa. Do momentu wybuchu pandemii co roku organizowały Dzień Kobiet spotkania integracyjne dla seniorów połączone z muzyką i tańcem oraz spotkanie opłatkowe.
Panie odnoszą duże sukcesy w dziedzinie kulinarnej. Udział w ,,Pikniku Wołowym" w Szczawnem przyniósł im wyróżnienie, natomiast podczas ,,Dni Otwartych Drzwi" w Boguchwale uzyskały wyróżnienie za pieczone pierogi oraz III miejsce w konkursie na ,,Najpiękniejszą kompozycję florystyczną z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości". Co dowodzi, że panie mają uzdolnienia w wielu dziedzinach. W ramach zwycięstwa w gminnym konkursie na wieniec dożynkowy w 2019 r., wyjechały na XIX Dożynki Województwa Podkarpackiego do Markowej k/Łańcuta. Brały czynny udział w Wieczorkach Patriotycznych organizowanych przez Gminną Bibliotekę Publiczną w ramach projektu „Gmina Bukowsko na szlaku niepodległej".
Nie odmawiają swojej pomocy przy licznych gminnych inicjatywach lokalnych np. „Serca nakręcone zakrętkami na pomaganie", ,,Szklany wyścig szkół", ,,Zobacz różnicę. Posprzątaj z nami okolicę".
Panie również stawiają na rozwój, dzięki czemu sześć z nich bierze udział w projekcie ekologicznym ,,ekoSzansa" organizowanym przez ULRA w Woli Sękowej , a pozostałe w kursie komputerowym. Obecnie koło liczy 16 członkiń i działa prężnie pod przewodnictwem Pani Józefy Kowalczyk.
Koło Gospodyń Wiejskich w Pobiednie
Jeszcze w latach 80’ i wcześniej dało się zauważyć działalność Koła Gospodyń Wiejskich w Pobiednie. Niestety w latach 90’ ta aktywność całkiem ustała. Człowiek jednak potrzebuje drugiego człowieka, dlatego w roku 2018 panie postanowiły stworzyć przestrzeń do wymiany doświadczeń lub po prosu miejsce na spotkanie i rozmowę, dlatego powołały ponownie do życia Koło. Członkiniami Koła jest 35 pań – mieszkanek Pobiedna oraz Dudyniec.
Nie spotykają się już wprawdzie na wspólnym „ darciu pierza” i przędzeniu, jak to wcześniej bywało, ale wspólne rozmowy prowadzą to twórczych inicjatyw. Głównym polem działania członkiń Koła jest rękodzieło, w którym doskonale się realizują. Wynika to głównie z pola zainteresowań przewodniczącej Koła Marty Terrier oraz kilku innych pań. Panie na spotkaniach poznają i doskonalą techniki tradycyjne, jak i bardziej współczesne –wikliniarstwo, bibułkarstwo, haft, wycinankarstwo, biżuteria koralikowa oraz quilling, origami, papieroplastyka. Ze względu na to, że biżuteria koralikowa jest nieodłącznym elementem ich stroju, tworzą sylianki, krywulki oraz gerdany. Przygotowana przez panie palma wielkanocna z bibuły, zdobyła trzecie miejsce w konkursie organizowanym przez Starostwo Sanockie w Skansenie. Zważywszy, że dla niektórych Pań było to zupełnie nowe doświadczenie, jest to duży sukces, z którego są bardzo dumne.
Jak same mówią ich stroje są eklektyczną wersją podkarpackiego stroju ludowego. Kompletując go szukały wspólnych dla każdej z ponad 20 grup etnicznych zamieszkujących niegdyś nasz teren elementów odświętnych ubrań. Dlatego też noszą: białe spódnice (zwane podspódniczkami), dwa bordowe fartuchy - zapaski, przepasane krajką i białe bluzki z zamkniętymi rękawami.
Rzadziej organizują się kulinarnie, choć nie stronią od uczestnictwa w lokalnych wydarzeniach plenerowych, kiermaszach i dożynkach, przygotowując dania podkarpackiej kuchni regionalnej bazującej głównie na mąkach, kaszach, ziemniakach i kapuście. Przyrządzane dania oparte na najbardziej dostępnych produktach i smakach dzieciństwa, mają bardzo wiele zalet, są: proste, szybkie, tanie i pożywne. Panie często wykorzystują w kuchni własne – ekologiczne produkty. Mimo, że są młodym Kołem i czas pandemii mocno przyhamował ich działania, mogą pochwalić się wyróżnieniem na pokazie kulinarnym w Boguchwale za potrawkę z kurczaka.
O działaniach i inicjatywach Koła decyduje naturalny cykl pór roku oraz święta.
Koło Gospodyń Wiejskich w Woli Sękowej
Już w latach 70' i 80' Panie z Woli Sękowej organizowały się w Kole Gospodyń Wiejskich , działając na rzecz społeczności lokalnej. Koło w obecnym składzie wznowiło działalność w 2019 roku, czerpiąc z doświadczeń swoich mam i babć. Przekazywane z pokolenia na pokolenie dziedzictwo kulinarne i tradycja regionu leży u podstaw działalności koła. Koło Gospodyń Wiejskich w Woli Sękowej realizuje szereg działań skierowanych bezpośrednionie tylko do swoich członkiń, ale również do całej społeczności wsi. Panie z zaangażowaniem organizują Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, opłatek, dzień ziemniaka oraz spotkania integracyjne.
Niezmiernie ważne na członkiń koła jest dbałość o zachowanie również dziedzictwa materialnego wsi. W najbliższy czasie planują w własnym zakresie odnowić schody prowadzące do dzwonnicy, która pozostała po istniejącej w tym miejscu cerkwi.
Koło Gospodyń Wiejskich „ Woliczanki” z Wolicy
Koło Gospodyń Wiejskich „Woliczanki” z Wolicy stanowi przykład młodego koła zarówno stażem jak i wiekiem. Koło powstało pod koniec 2018 i większość członkiń ma między 30 a 45 lat. Oczywiście w Kole działają również starsze Panie, będąc dla młodszych skarbnicą wiedzy o tradycji regionu. „Woliczanki” powstały bardzo spontanicznie z potrzeby spotkania i wspólnego działania na rzecz innych i dla siebie.
Panie w swojej działalności skupiają się na podtrzymywaniu tradycji regionalnych. Podczas wspólnych spotkań robią palmy wielkanocne, stroiki świąteczne itp. Kultywują również tradycje kulinarne, przygotowując dania regionalne, które prezentują na wydarzeniach plenerowych w regionie. Najbardziej dumne są ze zdobycia I miejsca w Boguchwale w 2019 r. w dziedzinie produkty zbożowe.
Panie często angażują się w życie kulturalne wsi Wolica. Uczestniczą w uroczystościach świątecznych w kościele, a także organizują imprezy plenerowe i kulturalne we współpracy z druhami OSP
w Wolicy, oraz sołtysem sołectwa. Wspierają także organizacje, które niosą pomoc innym. Z sukcesem nagrały filmik #Gaszynchallenge dla dzieci z SMA, który zdobył ogromną popularność, a co za tym idzie przyczynił się do pobudzenia świadomości społecznej o tej chorobie.
Wspólne spotkania i wyjazdy, dają im możliwość oderwana się od codziennych obowiązków, rozwijania pasji oraz zdobywania nowych umiejętności.
Koło Gospodyń Wiejskich w Zboiskach
Koło Gospodyń Wiejskich w Zboiskch działa nieprzerwanie od lat 60'. Po rejestracji koła w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich w ARiMR w roku 2018, koło wzmocniło swoją działalność, zrzeszając dziś 35 osób w tym również mężczyzn, głównie druhów Ochotniczej Straży Pożarnej. Działania podejmowane przez koło popularyzują zarówno kulturę regionalną, potrawy, jak i rękodzieło. Razem z OSP i Panią Sołtys podejmują ciekawe inicjatywy, dzięki którym wieś tętni życiem. Organizują wydarzenia kulturalne, festyny, imprezy okolicznościowe z myślą o mieszańcach swojej społeczności. Wraz młodym pokoleniem muzykują oraz uczestniczą w gminnych oraz regionalnych imprezach o charakterze ludowym, wpajając młodzieży szacunek do tradycji.
W ramach koła działa nieformalny zespół, występujący na wydarzeniach gminnych oraz sołeckich, Radą Sołecką, samorządem gminnym w budynku Domu Strażaka w Zboiskach powstała Izba Pamięci, gdzie została ocalona od zapomnienia cząstka niematerialnego dziedzictwa wsi i naszego regionu.
