Ocalmy przed zapomnieniem-1 listopada 2022. Zbiórka na renowację nagrobka Zygmunta Ścibor-Rylskiego herbu Ostoja na cmentarzu parafialnym w Dudyńcach z 1871 r.
Drodzy Państwo !
Na cmentarzu parafialnym w miejscowości Dudyńce k. Sanoka znajduje się piękny, acz naruszony zębem czasu, nagrobek Zygmunta Ścibor-Rylskiego, zmarłego 27 maja 1898 roku w Pisarowcach. Nagrobek został wykonany z wapienia w 1871 roku przez rzeźbiarza Piotra Kozakiewicza ( ur. 1835, zm. 1893 ), absolwenta rzeźby Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, powstańca styczniowego. Piotr Kozakiewicz tworzył w Warszawie i Wiedniu,a w latach 1866-1872 był uczniem i współpracownikiem Leopolda Schimsera, który wspólnie z Włochem Giovannim Zulianim prowadził przedsiębiorstwo kamieniarskie przy ul. Łyczakowskiej we Lwowie. Kozakiewicz kształcił się również u znanego i cenionego artysty Parysa Filippiego, twórcy wielu nagrobków na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, sam również wykonywał rzeźby na tym cmentarzu. To właśnie z okresu lwowskiego pochodzi nagrobek Ścibor Rylskiego, przedstawiający płaczkę pod krzyżem i aniołka. Niestety, upływ czasu, jak również warunki atmosferyczne spowodowały, że nagrobek znajduje się w stanie krytycznym, wymaga pilnej renowacji. Kamienne obramienie pola grobowego jest popękane i w wielu miejscach zapadnięte. Kamienie na których posadowiona jest rzeźba, również są spękane, podstawa zapadnięta w ziemię, co sprawia, że nagrobek odchylony jest od pionu, a stan ten grozi jego upadkiem i powstaniem nieodwracalnych strat. Nagrobek pokryty jest nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego, produktami erozji i mikroorganizmami, które negatywnie wpływają na materiał skalny.
Nagrobek Zygmunta Ścibor Rylskiego nie jest jedynie martwym kamieniem ale wrotami do przeszłości, uchylając je, zobaczymy nie tylko losy autora rzeźbyale również ród Ścibor - Rylskich herbu Ostoja, od wieków wrośnięty w Ziemię Sanocką. Zygmunt Ścibor Rylski urodził się w 1818 r., a w 1853 roku ożenił się z Józefą Tchorznicką, córką Jana i Kornelii, właścicieli Dąbrówki Polskiej, Dąbrówki Ruskiej, Sanoczka, Stróży Małych i Stróży Wielkich .
W 1854 roku urodziła im się córka Aleksandra, która zmarła po pół roku, w dniu 25 stycznia 1855 roku. Małżeństwo nie doczekało się więcej dzieci. Zygmunt Ścibor Rylski wybrany z grupy większych posiadłości był członkiem Rady c. k. powiatu sanockiego, w latach od około 1877 do około 1881 pełnił funkcję zastępcy członka wydziału powiatowego. W powiecie sanockim pełnił funkcję szacownika dóbr dla okręgu przemyskiego sądu obwodowego. Zygmunt zmarł 27 maja 1898 roku, został pochowany na cmentarzu w Dudyńcach. Józefa przeżyła męża o dziewięć lat, zmarła w 1907 roku, przed śmiercią przepisując majątek w Pisarowcach, Stróżach, Sanoczku i Dąbrówce dalekiemu krewnemu -Aleksandrowi Mniszek Tchorznickiemu- prezesowi Sądu Apelacyjnego we Lwowie. Została pochowana w rodzinnej kaplicy grobowej na cmentarzu w Sanoku, dzielnica Dąbrówka. Bratem Zygmunta był Władysław Ścibor Rylski, właściciel dóbr w Bukowsku.
Rodzicami Zygmunta Ścibor Rylskiego byli - Franciszek ( ur.1783, zm.1850) i Marianna ze Zbyszewskich (ur. 1789, zm. 1849). Marianna zmarła na cholerę, w związku z czym, prawdopodobnie została pochowana na cmentarzu cholerycznym, położonym na wzgórzu, pomiędzy Pisarowcami a Kostarowcami. Dziadek Zygmunta - Józef Ścibor Rylski brał udział w konfederacji barskiej. Punktem zbornym dla jednego z oddziałów konfederackich był dwór w Pisarowcach. Jedna z potyczek pomiędzy konfederatami a Moskalami miała miejsce na grzbiecie Szczodry, od północnej strony Pisarowiec, na budynkach dworskich znaleziono ślady kul armatnich. Józef Rylski dostał się do niewoli, napadnięty przez Kozaków gdy jechał konno do Starej Wsi, gdzie miał się żenić z Wiktorówną z Wańkowej, został zesłany na Sybir, skąd powrócił dopiero po dziewięciu latach, a następnie ożenił się z Justyną Truskolaską. Pradziadkami Zygmunta Ścibor Rylskiego byli Józef i Justyna Konopacka, prapradziadkami Władysław i Justyna Uhaczówna, a praprapradziadkami – Krzysztof i Katarzyna Tyrawska.
Bliskimi krewnymi Zygmunta byli Ścibor Rylscy, właściciele dóbr w Hoczwi, Olszanicy, Mchawie, Bachlawie, Orelcu i Zagórzu, których przedstawiciele walczyli w powstaniu listopadowym, styczniowym i na polach I wojny światowej. Kuzynka Zygmunta – Leopoldyna Ścibor Rylska Horodyńska ( ur. 1816, zm. 1897 ), córka Ludwika Ścibor Rylskiego i Róży z Siekierzyńskich, , była inicjatorką budowy i fundatorką kościoła w Dudyńcach pw. Wszystkich Świętych.
Nagrobek Zygmunta Ścibor- Rylskiego jest bezcenny pod względem historycznym i artystycznym, a z uwagi, iż jego autor był jednym z twórców rzeźb nagrobnych na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, można śmiało powiedzieć, że w Dudyńcach mamy drobną cząstkę tego cmentarza, tej swoistej galerii sztuki. Zależy nam aby ją ocalić i pielęgnować dla następnych pokoleń.
Koszt renowacji nagrobka wraz z obramowaniem wyniesie 20 000 złotych.
Z inicjatywy mieszkańców Pisarowiec oraz Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Pobiedno na ten cel została utworzona zbiórka na portalu zrzutka.pl.
Link do zrzutki https://zrzutka.pl/24f3hj.
Można również dokonywać wpłat tradycyjnym przelewem na nr konta Stowarzyszenia 54 1240 2340 1111 0011 1035 5428 PKO SA SANOK tytułem " Renowacja nagrobka w Dudyńcach"
Prosimy Państwa o wsparcie dla tej cennej inicjatywy. Dziękujemy za każdą, nawet najmniejszą wpłatę.
